قُطب‌نما وسیله‌ای برای تعیین جهت و جهت‌یابی. این وسیله با استفاده از میدان مغناطیسی زمین جهت قطب شمال را نشان می‌دهد که در حقیقت شمال مغناطیسی زمین است؛ که با شمال حقیقی مقداری فاصله دارد. زاویه بین شمال حقیقی و شمال مغناطیسی، میل مغناطیسی نامیده می‌شود. امروزه برای تعیین شمال حقیقی از قطب‌نماهای پیشرفته‌تری مانند قطب‌نمای ژیروسکوپی استفاده می‌شود.
در مواقع ضروری و در شرایط اضطراری ساختن یک قطب نما می تواند کار مار را آسان کند
قطب‌نمایی که از یک آهنربا ساخته شده یعنی قطب‌نمای مغناطیسی جهت را نشان می‌دهد زیرا زمین چون آهنربای بزرگی عمل می‌کند. نیروی آهنربایی زمین قطب‌نما یا سوزن مغناطیسی را به سوی شمال و جنوب می‌کشد.
کسی نمی‌داند که چه کسی اول بار قطب‌نما را ساخت. برخی گمان می‌کنند که چینیان نخستین بار قطب‌نما را ساختند برخی دیگر می‌گویند که قطب‌نما در ایتالیا اختراع شده‌است. بعضی از نخستین قطب‌نماها تکه‌های اکسید مغناطیسی آهن بوده‌اند که بر قطعات چوبی یا چوب‌پنبه قرار داشتند و در یک ظرف آب شناور بودند. اکسید مغناطیسی آهن نوعی کانی آهن است یک نام دیگر آن ماگنتیت است. تکه‌های ماگنتیت آهنرباهای طبیعی هستند.
پس از آن مردم ساختن آهنربا از فولاد را یادگرفتند و توانستند قطب‌نماهای بهتری بسازند. قطب‌نماهای مغناطیسی جدید کشتی‌ها معمولاً از چند آهنربا ساخته شده که بر روی یک قرص مسطح به نام صفحه قطب‌نما نصب شده‌است. صفحه قطب‌نما بر محوری چنان سوار شده‌است که بتواند به آزادی نوسان کند. صفحه و محور در ظرف شیشه‌ای بسته‌ای قرار دارند که معمولاً از مخلوطی از الکل پر شده و صفحه بر روی آن شناور است. مخلوط الکل برای این است که در هنگامی که کشتی به این سو و آن سو نوسان می‌کند از نوسان صفحه جلوگیری شود. آهنرباها صفحه‌ها را به اطراف می‌کشند و جهات را نشان می‌دهند
وسایل مورد نیاز برای ساخت قطب نما در شکل زیر آمده است.
Loading...
افزودن دیدگاه