آموزش محاسبه هزینه برق

آشنایی با کنتور های تک زمانه و سه زمانه.
اگر می خواهید بدانید که چرا در بعضی مواقع در قبض برق منزل یا محل کارتان با ارقام نجومی و سرسام آور روبرو می شوید، این مطلب را بخوانید. نحوه محاسبه قبض برق طبق فرمول خاصی حساب می شود که برای این منظور باید ابتدا با چند مفهوم آشنا شویم.

کیلو وات ساعت

یک قبض برق بردارید و ارقام روی آن را به دقت نگاه کنید، همانطور که می بینید روی قبض برق زیاد با واژه کیلو وات ساعت برخورد خواهید کرد. یک کیلو وات ساعت (kwh) در واقع مقدار مصرف یک وسیله برقی ۱۰۰۰ واتی در مدت زمان یک ساعت است. مثلاً اگر ما ۱۰ عدد لامپ ۱۰۰ وات رشته ای را به مدت یک ساعت روشن کنیم، یعنی یک کیلو وات ساعت برق مصرف کرده ایم و در این صورت کنتور برق یک شماره می اندازد. یا اینکه اگر یک کولر گازی ۲۰۰۰ وات را نیم ساعت روشن کنیم، یعنی یک کیلو وات ساعت برق مصرف کرده ایم . پس هر شماره ای که کنتور می اندازد، یعنی یک کیلو وات ساعت برق مصرف شده است.

همان طور که در تصویر بالا می بینید، در کنتورهای برق قدیمی، مقدار کیلو وات ساعت مصرفی به صورت یکسری اعداد روی کنتور نشان داده می شود و یک صفحه نقره ای گردان در داخل کنتور هست که به ازای هر ۳۷۵ دوری که میزند، یعنی شما یک کیلو وات ساعت برق مصرف کرده اید.

محاسبه قبض برق برای کنتورهای تک زمانه

اصطلاحاً به کنتورهای قدیمی که تصویر آنها را در بالا مشاهده کردید، کنتورهای تک زمانه می گویند. به این خاطر به آن تک زمانه گفته می شود چون در آنها هیچ زمان سنجی تعبیه نشده است و برق مصرفی در هر ساعتی از شبانه روز که مصرف شده باشد قابل تفکیک نیست. یعنی این کنتورها نمی توانند بفهمند که برق مصرف شده در ساعت های اوج بار بوده یا ساعت های کم باری. پس اگر کنتور برق شما از مدلهای قدیمی ست. تمام مصرف برق شما به صورت میان باری محاسبه خواهد شد.

به قبض زیر نگاه کنید. و مقدار کیلو وات ساعت مصرفی را روی آن پیدا کنید (مصرف کل دوره). این قبض برای یک کنتور تک زمانه صادر شده است.

همان طور که در قبض برق بالا مشاهده می کنید، مصرف کل دوره طی ۵۶ روز، ۱۴۴ کیلو وات ساعت (kwh) بوده است. پس ما باید عدد ۱۴۴ را بر ۵۶ تقسیم کنیم و مقدار به دست آمده را در ۳۰ (تعداد روزهای ماه) ضرب کنیم تا متوسط مصرف ۳۰ روزه به دست آید. اگر ما این محاسبات را برای قبض بالا انجام دهیم، رقم به دست آمده ۷۷٫۱۴ کیلو وات ساعت (در یک ماه) خواهد بود.

آنگاه به جدولی که در میانه قبض بالاست نگاه کنید. این جدول را در پایین زوم کرده ایم تا بهتر ببینید.

جدول بالا، جدول محاسبه پلکانی در پله های مصرف ۳۰ روزه است. یعنی طبق تصمیمی که بعد از یارانه ای شدن اتخاذ شد، کسانی که بیشتر برق مصرف کنند باید طبق جدول بالا هزینه چند برابری پرداخت کنند.

برای مثال در سطر اول جدول نوشته شده اگر در یک بازه ۳۰ روزه، بین صفر تا ۱۰۰ کیلو وات ساعت مصرف کنید، نرخ هر کیلو وات ساعت برای شما ۴۰۹ ریال خواهد بود.

حتماً با خود می گویید چقدر خوب که هزینه برق مصرفی یک لامپ ۱۰۰ وات رشته ای در ۱۰ ساعت روشن بودن – که جمعاً می شود یک کیلو وات ساعت – فقط ۴۰ تا تک تومانی ست!!! ولی متاسفانه این جدول هنوز ادامه دارد.

حالا به سطر های پایین تر این جدول نگاه بیندازید.
همان طور که در سطر دوم این جدول مشاهده می کنید، اگر مازاد بر ۱۰۰ کیلو وات ساعت مصرف کرده باشید. هر کیلو وات ساعت مازاد برای شما ۴۷۷ ریال محاسبه خواهد شد. و در سطر سوم می بینید که اگر مازاد بر ۲۰۰ کیلو وات ساعت مصرف کرده باشید، هزینه هر کیلو وات ساعت مازاد ۱۰۲۳ ریال خواهد بود که به نسبت سطر اول بیش از ۲ برابر شده است.

حالا برمی گردیم سراغ قبض اولی که قرار بود هزینه برق آن را حساب کنیم. همان طور که می بینید در این قبض ما ۱۴۴ کیلو وات ساعت برق مصرف کرده ایم. که چون در طی ۵۶ روز مصرف شده است. پس تعرفه ما طبق سطر اول جدول پلکانی حساب می شود. یعنی باید ۱۴۴ را در ۴۰۹ ریال ضرب کنیم که می شود ۵۸۸۹۶ ریال. علاوه بر این مبلغ هزینه های دیگری همچون، عوارض برق، آبونمان، مالیات بر ارزش افزوده هم در قبض لحاظ می شود.
آبونمان در واقع همان حق اشتراک است و مبالغ دریافتی از آن صرف هزینه های تعمیر، نگهداری و بهسازی خطوط انتقال می شود.
همان طور که می دانید مالیات بر ارزش افزوده برای سال ۱۳۹۵، نه درصد است. و در قبض برق به این صورت محاسبه می شود که مبلغ مصرف شده را (۵۸۸۹۶ ریال) با آبونمان جمع می کنند و آنگاه نه درصد آن را به دست می آورند. مقدار به دست آمده همان مالیات بر ارزش افزوده است که در قبض برق لحاظ می شود.

توجه: جدول محاسبه پلکانی که در بالا مشاهده کردید برای سال ۱۳۹۵ است، با افزایش قیمت بهای برق در سال ۱۳۹۶ این جدول بصورت زیر تغییر کرده است. تعرفه های نوشته شده برای مصارف خانگی در تمام سطح کشور -بجز در برخی شهرهای کوچک و مناطق محروم- یکسان است.

محاسبه هزینه قبض برق برای کنتورهای سه زمانه

به کنتور های دیجیتالی جدید اصطلاحاً کنتور سه زمانه گفته می شود. به این خاطر که در این کنتور ها یک زمان سنج تعبیه شده است که مصرف برق را به تفکیک در سه بازه اوج بار، میان باری و کم باری محاسبه می کند.

همان طور که می دانید ما در بحث مصرف برق سه اصطلاح اوج بار، میان باری و کم باری داریم. اوج بار یعنی ساعت هایی که بیشترین فشار روی شبکه برق کشور است و در این ساعت بیشتر مصرف کنندگان خانگی در حال استفاده از برق هستند. میان باری یعنی یک حالت نرمال، که نه در این بازه مصرف برق بالاست و نه خیلی پایین. کم باری هم زمانی ست که کمترین استفاده از برق صورت می گیرد، مثلاً ساعت ۱۱ شب به بعد که بیشتر مردم خواب هستند.
این ساعت ها برای نیمه اول و نیمه دوم سال متفاوت هستند.

اگر کنتور برق شما از نوع دیجیتالی ست، هزینه برق مصرفی شما بر حسب مقداری که در بازه زمانی میان باری، اوج بار و کم باری مصرف کرده اید، محاسبه خواهد شد. به قبض زیر نگاه کنید. این قبض برق برای یک واحد تجاری در استان تهران -برای سال ۱۳۹۵- است.

همان طور که در قبض بالا مشاهده می کنید، مصرف کل دوره ۶۳۰ kwh بوده که چون در طی ۶۱ روز مصرف شده پس متوسط مصرف ۳۰ روزه این مشترک ۳۰۹/۸۴ kwh است.پس از این ۳۰۹/۸۴ کیلو وات ساعت

• ۱۰۰ کیلو وات ساعت به نرخ پله اول
• ۱۰۰ کیلو وات ساعت به نرخ پله دوم
• ۱۰۰ کیلو وات ساعت به نرخ پله سوم
• و ۹/۸۴ کیلو وات ساعت باقی مانده به نرخ پله چهارم محاسبه می شود.

بعد از محاسبه مقادیر بالا، عدد ۱۰۸۱۱۱۳ به دست آمده است.

همان طور که می بینید در پایین این قبض یک جدول دیگر هم وجود دارد که تنها دو سطر دارد. در سطر اول نوشته شده که:
به ازای میزان مصرف در اوج بار باید ۵۹۵ ریال اضافه به ازای هر کیلو وات ساعت مصرفی در بازه اوج بار پرداخت کنید.
و به ازای میزان مصرف در کم باری ۲۹۸ ریال تخفیف به ازای هر کیلو وات ساعت مصرفی در بازه کم باری به شما تعلق می گیرد.

در جدول سمت چپ، بعد از اضافه شدن هزینه آبونمان، مالیات بر ارزش افزوده و عوارض برق ، جمع کل این قبض را مشاهده می کنید.

نکته: تعرفه برق مصرفی برای واحدهای تجاری حدوداً ۴ برابر واحدهای خانگی ست که جدول آن برای سال ۱۳۹۶ در پایین آمده است.