آبیاری بارانی

انتشار آب همانند قطره های باران با استفاده از تجهیزات مخصوص برای آبیاری زمین های کشاورزی را آبیاری بارانی می گویند. در این روش آب با فشار زیاد از میان روزنه های کوچک خارج می شود و در زمین کشاورزی انتشار می یابد.

کاربردهای آبياری بارانی

آبياری بارانی علاوه بر آبیاری زمین های کشاورزی کاربردهای دیگر نظیر جمع آوری پساب شهری وصنعتی از تصفيه­خانه ها و پخش آنها در زمين های زراعی، پخش کودهای شيميايی محلول در آب، جلوگيری از يخ زدن گياهان، خيس کردن سطح زمين به عمق کم برای کمک به بيرون آمدن جوانه بذرهای کاشته شده را دارد.

مزایای آبیاری بارانی

با توجه به بحران آب، بهره وری بيشتر از آب از مهمترین مزیت های روش آبیاری بارانی می باشد. در این روش از سطح زیر کشت به صورت بهینه استفاده می شود، به راحتی می توان سم و کود را در مزرعه پخش کرد و آفات در زمین های کشاورزی کاهش می یابد و در نهایت سبب افزایش محصول می شود.

معایب آبیاری بارانی

مهمترین عیب این روش این است که هزینه اولیه آن برای راه اندازی سیستم آبیاری بارانی بسیار بیشتر از روش های دیگر است . برای آبیاری ابرانی به آب با کیفیت نیاز داریم. همچنین در این روش رطوبت هوا بالا می رود و بیماری قارچی زیاد می شود. در مناطق باد خیز تلفات آب زیاد می شود.

اجزای سیستم‌های آبیاری بارانی

‏ با وجود اینکه انواع متعددی از سیستم های آبیاری بارانی در بازار وجود دارد ولی میتوان اجزای مشترک بین آنها را به صورت زیر تقسیم بندی کرد:

منبع آب

در این سیستم نیز همانند دیگر روش های آبیاری آب را می توان از چاه، چشمه،استخر و یا رودخانه تامین کرد.همانطور که در بالا نیز بیان کردیم، آب در آبیاری بارانی باید با کیفیت و زلال باشد و توجه کنید که اندازه نمک محلول در آن از ۵/۰گرم در ليتر نباید زیادتر باشد. آب منبع باید در دمای ۱۵-۲۰درجه سانتی گراد باشد. زیر اگر آب گل آلود و یا شور باشد خاک و نمک بعد از آبیاری بر روی روزنه گیاه می نشیند و منافذ گیاه بسته می شود. دمای نامناسب نیز موجب شوک به گیاه می شود و در روند رشد گیاه اختلال ایجاد می کند.

سیستم پمپاژ و تأمین فشار

در آبیاری بارانی آب باید تحت فشار باشد تا در زمین منتشر شود. این فشار ممکن است همانند ماشین‌های آبیاری تفنگی بسیار زیاد باشد و یا مانند سیستم‌های جابجا شونده کلاسیک متوسط و یا نسبتاً کم باشد. در اکثر اوقات از پمپ های سانتريفوژ برای ایجاد فشار در شبکه آبياری بارانی استفاده می کنند. پمپ های سانتريفوژ با موتور الکتريکی يا احتراقی کار می کنند و در دو نوع ثابت و متحرک هستند. پمپ یکی از مهمترین اجزای سیستم آبیاری بارانی می باشد.

شبکه لوله های آبياری

لوله های آب را از منبع و سامانه پمپاژ با فشار معينی دريافت کرده و آن را به آبپاشها میرسانند که دارای سه دسته می باشند:

خطوط لوله اصلی

لوله اصلی که وظیفه آبرسانی به کل زمین را دارد، بین پمپ (یا نقطه تأمین فشار) و نقطه‌ای که آب به مزرعه منتقل می‌شود قرار دارد و آب را از منبع به سیستم آبیاری منتقل می کنند. این لوله ها در عمق ٥٠سانتیمتری زمين قرار می گیرند. به واسطه لوله عمودی (رایزر) که فاصله منظم روی لوله اصلی قرار دارد، آب را به سطح زمین می رساند. بر روی لوله های عمودی شیر فلکه نصب می کنند تا بتوان جریان آب را قطع و وصل نمود. در گذشته لوله های اصلی را از جنس فولادی با روکش ضد زنگ،،PVCپلی اتيلن، آلومينيوم و آزبست سيمانی می ساختند ولی با پیشرفت لوله های پلی اتیلن از لوله های پلی اتیلن فشار قوی برای آبیاری و انتقال آب استفاده می شود.

لوله نيمه اصلی

لوله های نیمه اصلی وطیفه آبرسانی به قسمتی از زمین را دارند. آب را از لوله های اصلی به لوله های فرعی انتقال می دهند. قطر آنها کمتر از لوله های اصلی و از جنس پلی اتيلن، آلومينيوم و… است.

لوله‌های فرعی

لوله های فرعی آب را از لوله نیمه اصلی دریافت میکند. وظیفه ابرسانی به داخل زمین و جابجایی آب در سطح زمین را دارند. آب پاش ها بر آنها سوار می شوند. به لوله های فرعی لاترال یا بال آبیاری نیز می گویند. این لوله ها بیشتر روی زمین قرار می گیرند و یا با تجهیزاتی در هوا معلق می شوند. قطر این لوله ها کمتر از دو لوله دیگر است و از جنس آلومينيوم، پلی اتيلن و … هستند.

آبپاش‌ها

زمانی اب به لوله های عمودی رایز رسید، آبپاش ها آب را ز لوله خارج کرده و آب قطره قطره شده را به صورت یکنواخت در سطح زمین پخش می کنند.

فاصله لوله های فرعی و فاصله آبپاش ها از هم از مهمترین معیارها در آبیاری بارانی است.

نقش لوله پلی اتیلن فشار قوی در آبیاری بارانی

امروزه با پیشرفت فناوری لوله های پلی اتیلن فشار قوی ، در انتقال آب، این نوع لوله در ابیاری بارانی تاثیر مهمی دارد. در بیشتر مناطق از جنس لوله های اصلی، نیمه اصلی و فرعی از جنس لوله های فشار قوی می دانند از عمده علت های استفاده از لوله های فشار قوی می توان به فشار کاری کم با طول عمر زیاد این لوله ها اشاره کرد.

اجزای فرعی سیستم های آبیاری بارانی

مواد بالا از اجزای اصلی در سیستم آبیاری بارانی می باشند. اجزای فرعی نیز در این سیستم به کار می رود که به شرح ذیل می باشد.

• کوپلر: برای اتصال لوله های اصلی، نیمه اصلی و فرعی به یکدیگر از کوپلر استفاده می کنند.
• شيرفلکه: برای قطع و وصل جریان همچنین تنظیم جریان آب در لوله های اصلی و فرعی از شير فلکه استفاده می کنند.
• فيلتر(پالايه): برای جلوگیری از ورود مواد جامد به شبکه آبرسانی از فیلتر استفاده می کنند.

نکات مهم در نگهداری از تجهیزات آبیاری بارانی

برای استفاده بهینه و بهبود عملکرد دستگاه های آبیاری و همچنین جلوگیری از خرابی زود هنگام تجهیزات نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• در فواصلی زمانی ثابت به طور مرتب تجهیزات، لوله ها و شیر فلکه ها را کنترل کنید و در صورت خرابی تعمیر و تعویض نمایید.
• بعد از فصل آبیاری شیر فلکه ها را مقداری باز کنید تا لاستیک های آب بندی در دوره بیکاری فرسوده نشود.
• فیلتر ها را به صورت هفتگی تمیز کنید.