روش صحیح درس خواندن و مطالعه

برای رسیدن به یک روش صحیح درس خواندن اصول و راهکارهایی باید فراگرفته شود. درس خواندن با بعضی از شیوه‌هایی که اکنون بین دانش‌آموزان رایج است، جز وقت تلف کردن، ثمره دیگری ندارد. آنها باید بدانند درس خواندن هنری است که ظرافت‌ های خاص خود را دارد، در صورتی که این ظرافت ‌ها به کار گرفته شود، موفقیت حتمی است. بسیاری از دانشجویان از همان دوران ابتدایی به دنبال روش های صحیح درس خواندن و یادگیری بوده‌اند. از شیوه ‌هایی مانند حفظ کردن گرفته تا حبس کردن خود در یک اتاق استفاده کرده اند ولی ما در اینجا شیوه‌ های موثرتری به شما آموزش می دهیم.

مهارت های لازم برای صحیح درس خواندن

برای این که یک روش صحیح درس خواندن داشته باشیم، ابتدا باید چند مهارت مهم و پایه ای را بیاموزیم.

مهارت گوش دادن: شما حرف ‌ها و صداها را می‌شنوید، اما معنایش این نیست که آنها را درک می‌کنید. اگر بخواهید گوش بدهید، موضوع فرق می‌کند. هرچه با دقت‌ تر گوش دهید، بیشتر موضوع را درک می‌کنید. به جرات می‌توان گفت که ناتوانی و ضعف در گوش دادن، علت بسیاری از مشکلات ارتباطی و یادگیری است.

مهارت پرسیدن: پرسش ‌های شما نشان‌دهنده دقت، ظرافت، نکته ‌سنجی و مهارتتان در یادگیری است. پس از سوال پرسیدن نترسید و به موقع و بجا سوال بپرسید.

مهارت یادداشت ‌برداری: یادداشت‌ برداری مهارتی است که به درک بهتر مطلب و تکمیل دانسته‌ ها کمک می‌کند و با جزوه ‌نویسی فرق دارد. در واقع یادداشت ‌برداری به معنای انتخاب و ثبت نکات کلیدی و مهم است.

مهارت خلاصه ‌نویسی: خلاصه به معنای مرور مطلبی که خوانده‌اید. در واقع بیان مجددی از نکات اصلی به زبان خود شما است. یک خلاصه نه ‌تنها باید شامل نکات اصلی باشد، بلکه باید بیان‌ کننده روابط میان نکات اصلی هم باشد. خلاصه باید از انسجام مناسبی برخوردار باشد، یعنی ارتباط منطقی بین جمله ‌ها وجود داشته باشد و به زبان خود فرد نوشته شود.

اصول مطالعه موثر برای صحیح درس خواندن

برای آنکه یک روش صحیح درس خواندن داشته باشید، ابتدا باید اصولی را با دقت اجرا کنید. زیرا فقط با رعایت این اصول می‌توانید بهتر بیاموزید و از وقت خود حداکثر استفاده را ببرید. برخی از این اصول عبارتند از:

تعیین هدف: شما باید قبل از مطالعه برای خودتان هدفی را مشخص کنید، به این معنی که این درس را به چه منظوری می‌خواهید مطالعه کنید، آیا فقط نکته ‌های اصلی درس را می‌خواهید یا قصد دارید همه مطالب کتاب را بفهمید.

تعیین مدت زمان مطالعه: باید معلوم کنید چه مقدار زمان می‌خواهید صرف مطالعه کنید. تعیین زمان و مقدار مطالعه به فرد آرامش می‌دهد و این آرامش موجب افزایش میزان یادگیری و سرعت مطالعه می‌شود.

مطالعه فعالانه داشته باشید: دانش‌آموزی که به منظور یادگیری و به صورت هدفدار مطالعه می‌کند، برای یادگیری بهتر باید مطالعه فعال داشته باشد. شما می‌توانید با خلاصه‌ برداری، حل تمرین، علامت‌گذاری و گزینش نکته ‌های مهم، مطالعه خودتان را فعال کنید.

جدیت داشته باشید: وقتی تصمیم به مطالعه می‌گیرید، فورا شروع کنید و اجازه ندهید افکار مزاحم مانع شما شود.

به خودتان استراحت دهید: برای داشتن یک مطالعه مفید و به منظور داشتن درک بهتر مطالب باید پس از حدود 45 دقیقه مطالعه به خود استراحت کوتاهی (15 ـ 10 دقیقه) بدهید.

روش پس‌ ختام 

یکی از بهترین و موثرترین روش‌های صحیح درس خواندن روش (پس‌ ختام) است که شامل شش مرحله می باشد. این مراحل عبارتند از:

(پ) پیش‌خوانی:

اگر می‌خواهید مطالب یک کتاب یا فصلی از یک کتاب را یاد بگیرید، ابتدا به سرعت تمام آن فصل را یک بار از نظر بگذرانید تا یک برداشت کلی از موضوع ‌ها و مفاهیم آن فصل به دست بیاورید. مرحله پیش‌خوانی به شما کمک می‌کند که علاوه بر یک آشنایی مقدماتی با موضوع، نکات اصلی و فرعی را تا حد بسیار زیادی تشخیص دهید.

(س) سوال کردن:

بعد از پشت سر گذاشتن مرحله پیش‌خوانی و آشنایی کلی با مطالب، سعی کنید در رابطه با موضوع مطالعه سوال‌هایی را طرح کنید. سوال‌گذاری ممکن است وقت شما را بگیرد و کمی مشکل باشد، ولی به طور چشمگیری تمرکز حواس، دقت و سرعت عمل شما را افزایش می‌ دهد و موجب سهولت یادگیری شما می‌شود.

(خ) خواندن:

همه ما وقتی درس می‌خوانیم، منظورمان این است که درس را یاد بگیریم، بفهمیم، حفظ کنیم و به خاطر بسپاریم، برای همین سعی می‌کنیم خط به خط کتاب و جزوه را بخوانیم، حفظ کرده و در ذهن خود تکرار کنیم. در حالی که هدف از مرحله خواندن یادگیری و به خاطر سپردن مطالب نیست. هدف از مرحله خواندن فقط فهمیدن و انتقال اطلاعات از کتاب به یادداشت ‌است.

(ت) تفکر:

سعی کنید هنگام خواندن در مورد مطالب و مثال‌ ها فکر کنید و از مطالب تصویرسازی ذهنی داشته باشید.

(آ) از حفظ گفتن:

پس از پشت سر گذاشتن دو مرحله قبل یعنی خواندن و تفکر سعی کنید مطالب مهم آن را برای خودتان بازگو کنید. مطالب مطالعه شده را به زبان خودتان و آن ‌طور که راحت‌ تر هستید، بازگو کنید. از حفظ گفتن به شما کمک می‌کند بخش ‌هایی را که خوب یاد نگرفته‌ اید، تشخیص دهید و آنها را از نو بخوانید.

(م) مرور کردن:

وقتی تمام فصل‌ ها را خواندید، در فاصله‌ های مناسب مطالب مطالعه شده را مرور کنید. مهمترین قسمت مطالعه که سبب ثبت اطلاعات در لایه ‌های زیرین ذهن می‌شود و جلوی فراموشی را می‌گیرد، مرور کردن است.

تمرکز حواس داشته باشید

تمرکز حواس یعنی به حداقل رساندن عوامل حواس پرتی شاید بتوان گفت مطالعه، جدی ‌ترین فعالیتی است که تمرکز در آن نقش اساسی و محوری دارد. شاید بارها حین مطالعه متوجه شده‌اید که فقط چشمانتان از روی عادت روی کلمات و خطوط می‌دود، بدون آن‌ که حواستان به آن باشد. این موضوع ممکن است شما را خسته و کسل کرده و وقت زیادی را از شما بگیرد.

راهکارهایی برای افزایش و تقویت تمرکز

کنترل اضطراب:

اضطراب به خودی خود بد نیست. از نظر روان‌شناسی، وجود میزانی از اضطراب برای تحریک انگیزه‌ ها لازم است. مشکل زمانی شروع می‌شود که شدت اضطراب افزایش یابد. اضطراب زیاد نه فقط کمکی به یادگیری و موفقیت نمی‌کند، بلکه مانعی برای آن محسوب می‌شود.

تقویت روانی:

می‌توانید روش‌ هایی را برای تقویت روانی و افزایش روحیه پیدا کنید. روحیه جسارت و جرات را در خود تقویت کنید، امیدوار و بااراده باشید تا میزان تسلط‌ شما افزایش یابد.

کنترل افکار مزاحم:

بین موانع تمرکز حواس، افکار مزاحم نقش مهم ‌تری دارند. معمولا این افکار منشأ ذهنی و درونی دارند که باید از آن دوری کرده و آنها را کنترل کرد. این عوامل شامل یادآوری خاطرات تلخ و شیرین یا غوطه ‌ور شدن در تخیلات یا مواردی مثل احساس درد، رنج، غم و غصه، نگرانی، گرسنگی و تشنگی یا سردی و گرمی، ترس، خشم و شادی، سردرد و… است.

نکات مهم برای درست درس خواندن

برخی از شیوه‌ها و نکات موثر برای مطالعه که به یادگیری بهتر می انجامد عبارتند از:

1. پیش از شزوع برنامه ریزی داشته و مشخص کنید چه مباحثی را می خواهید بخوانید.
2. سعی کنید در فواصل زمانی کوتاه اما پیوسته درس بخوانید.
3. مکان مطالعه و درس خواندن را به صورت متناوب تغییر دهید.
4. با صدای بلند بخوانید، گویی برای خود در حال تدریس هستید.
5. مطالعه گروهی و انجام تکالیف به صورت گروهی، مثل رفتن به کتابخانه و تبادل نظر در یافتن پاسخ درست در افزایش انگیزه و آمادگی بسیار موثر است.
6. از فلش کارت‌های مرتبط استفاده کنید.
7. از خودتان امتحان بگیرید.
8. مبحثی را بر اساس سلیقه حذف نکنید، هر قسمت از درس اهمیت خود را دارد.
9. استراحت و خواب کافی را فراموش نکنید.
10. خود را غرق جزوه‌ها و منابع درسی متعدد نکنید.
11. منظم باشید.