چگونه ترمز دوچرخه را تعمیر کنیم

چگونه ترمز دوچرخه را تعمیر کنیم

تنظیم خلاصی دسته ترمز دوچرخه

یکی از مسائلی که خیلی از دوچرخه سوار ها باهاش مواجه می شن…..تغییر در میزان حرکت کتی ترمز ترمز های هیدرولیک است……

چیزی که بهش می گن Dead Stroke …واژه دقیقی تو فارسی براش نداریم ولی ما بهش می گیم ..خلاصی کتی ترمز……

یعنی چی ؟ یعنی از نقطه ایی که دسته ترمز شما رها و ازاد است وقتی فشارش می دین تا جایی که لنت ها شروع به درگیری با صفحه می کنند و دسته ترمز زیر انگشتتون سفت می شه و دیگه پایین تر نمی ره…..

به عبارت دیگه اون بازه ایی و اون کمانی که دسته ترمز شما از حالت ازادی کامل تا نقطه گیرایی ترمز حرکت داره……

حالا اگر این بازه که زین پس تو این مقاله بهش می گم همون خلاصی کتی تنظیم نباشه مشکلاتی رو در بر خواهد داشت…….

اگر زیادی باشه و دسته ترمز یه کمان بزرگ رو تا گیرایی ازاد باشه خب دسته ترمز دیگه نزدیکیهای فرمون که رسید تازه ترمز عمل می کنه و این زیاد جالب نیست….چون تو این حالت به اصطلاح ترمز خالی است و باید خیلی دسته رو پایین فشار بدین تا ترمز بگیره….
که اولا حالت دسته نسبت به انگشت شما حالت جالب و ارگونومیکی نخواهد داشت…..و مطمئننا احساس خوبی نخواهید داشت هنگام ترمز گیری…..
اللخصوص در دان هیل وقتی ترمز های به موقع و حساس نیاز است وقتی دسته ترمز خیلی خالی باشه و پایین بگیره علاه بر حالت فیزیکی نا مناسب حالت روانی بسیار نا مطلوبی در ذهن ایجاد خواهد کرد……
احساس اینکه ترمز به موقع نگهتون نخواهد داشت و عمل کردش با تاخیر توام خواهد بود…..

و بر عکس وقتی هم که دسته ترمز بیش از اندازه پر باشد و خلاصی دسته ترمز خیلی کم باشد ایراد اولیه اش عیننا مثل حالت قبلی حالت نا مناسب نسبی انگشت و دسته خواهد بود که در این حالت قبل از اینکه بند اول انگشت پشت دسته قلاب شود ترمز درگیر می شود و باید با همان انگشت نسبتا صاف به اعمال نیرو بپردازید…..که باز هم در این جا نخواهید توانست به خوبی این کار را انجام دهید به علاوه این که طی این حالت انگشتتون هم خیلی زود خسته خواهد شد…….

ایراد دیگر اش هم این است که نمی توانید نیروی ترمزتان را با انگشت تنظیم کنید……یعنی امکان پخش کردن نیروی ترمز بین ۰ تا صد در صد نیرو کم میشه و یه جورایی ترمز حالت صفر و یکی به خودش می گیره یا نمی گیره یا قفل می کنه……و به سختی خواهید توانست نیرو رو فی ما بین این صفر و صد تنظیم کنید…..یعنی قابلیت ABS ترمز رو از خودتون می گیرید….

چگونه ترمز دوچرخه را تعمیر کنیم

حالا بپردازیم به درمان……!!!!

اینکه دقیقا چرا این خلاصی دسته از حالت تنظیم خارج می شه و برای باز گردوندنش به حالت میانی چی کار باید کرد دلیل فنی داره که توضیح مفصلش به درد مقاله امروز من نمی خوره ولی توضیح مختصرش اینه که……

همه ترمز ها یه مخزن دارن و یه مدار……..مخزن رو در دسته ترمز همه ترمز ها می تونید ببینید……
مدار هم پیستون داخل دسته ترمز است و کل طول شیلنگ ترمز به علاوه کالیپر و پیستون های کالیپر
در حالتی که دسته ترمز رها است مدار و مخزن با هم در ارتباط اند ولی در چند میلیمتر اولیه ارتباط قطع می شه و مدار بسته میشه…..

در حالت اول:

یعنی وقتی دسته ترمز پایین می گیره…….معنیش اینه که فاصله لنت ها و صفحه زیاده یعنی چی ؟ یعنی روغن داخل مدار یه نمه کمه……و پشت پیستون های کالیپر روغن بیشتری نیاز است….

و چون پشت پیستون های کالیپر روغن زیاد نیست بیشتر ارتفاع پیستون داخل کالیپر باقی است و موقعی که دسته رو می فشارین روغن میاد پشت پیستون ها رو پر می کنه ولی چون مقدار اولیه اش کم بوده تا لنت ها بیان برسن به صفحه کلی طول می کشه و دسته ترمز می ره پایین… و همون پایین ها می گیره…..!!!

حالا شما چی کار باید بکنید……. باید یه نمه از روغن داخل مخزن رو به روغن داخل مدار اضافه کنید تا پیستون ها بیان خارج تر و لنت ها به صفحه نزدیک تر شن و موقه فشار دادن دسته ترمز در فاصله کمتری به صفحه برسند……

حالا چطور این کار رو باید بکنید……؟؟ با سطل که نمی شه…..نه ؟

کالیپر رو باز می کنید…..تا صفحه از بین لنت ها خارج شه….و بین لنت ها آزاد باشه……اگر هم حوصله نداشتین کالیپر رو باز کنید فقط ضامن رو شل کنید و چرخ رو در بیارین تا صفحه از لای لنت ها در بیاد……

ولی اگر چرختون دان هیل و فری راید بود مجبورین حوصله داشته باشین چون در آوردن شفت پر درد سر تر از باز و بستن دو تا پیچ کالیپر است……

حالا تو این حالت دسته ترمز رو باید هی بگیرین و ول کنید…….ولی این کار کاملا قلق داره…..

اولا نه تا ته دسته رو بچسبونید به فرمون دوما نه تا ته بزارین دسته به حالت ازاد خودش بر گرده…….. چند بار دسته رو بگیرین و ول کنید ولی در همین حین هم باید کالیپر رو بگیرین دستتون و به لنت ها نگاه کنید….

ببینید هر بار که دسته رو فشار می دین لنت ها به هم نزدیک و هنگام رها کردن دسته لنت ها بر می گردن عقب ولی…..هر بار که این کار رو تکرار می کنید اگر قلقش خوب بیاد دستتون متوجه می شین که لنت ها در هر بار به جای اولیه خودشون بر نمی گردن و یه نمه از حالت اولیه جلو تر یعنی به هم نزدیک تر قرار می گیرند….

در واقع شما یا این حرکت هر بار که دسته رو فشار می دین و رها می کنید مقداری از روغن داخل مخزن رو به داخل مدار اضافه می کنید و این روغن پشت پیستون های لنت ها رو پر می کنه و لنت ها کمی جلو تر میان…….

همین طور که این عمل رو انجام میدین و به لنت ها هم نظر دارین هر موقع که فاصله لنت ها به چشمتون اومد که به اندازه کافی کم شده کالیپر رو بزارین سر جاش و قبل از این که پیچ ها رو ببنید یک بار امتحان کنید دسته تر مز رو مثل حالت عادی ترمز گیری فشار بدین و ببینید که ایا یه حد مطلوب رسیده یا نه اگر نرسیده بود و باز پایین بود دوباره این عمل رو تکار کنید و انقدر انجام بدین تا به نقطه مطلوب برسین……

اگر هم بیش از حد دسته ترمز پر شده بود و خیلی جلو می گرفت که میشه همون حالت دوم که توضیح دادم باید طبق مرحله بعدی عمل کنید……

البته مبتدی ها معمولا در دفعات اولیه ایی که این کار رو انجام میدن قبل از این که این خلاصی دسته ترمز رو به حد مطلوب برسونند از حد رد می شن و زیادی پر می کنند مدار رو……

حالا حالت دوم…….

یعنی حالتی که دسته ترمز خیلی سر می گیره و خلاصی اون خیلی کم باشه….

وقتی ترمز شما در این حالت قرار داره معنیش اینه که بر عکس حالت اول روغن داخل مدار زیاد از حد است و پیستون های پشت لنت بیش از حد بیرون اند..که باعث می شه فاصله لنت ها و صفحه خیلی کم باشه و به محض اینکه شروع به فشار دادن دسته ترمز می کنید لنت ها با صفحه تماس حاصل می کنند و دسته ترمز متوفق میشه….
…پس باید کمی از روغن داخل مدار رو به مخزن باز گردوند تا پیستون ها کمی به داخل بدنه کالیپر بر گردن

و برای اینکار خیلی راحت باید لنت ها رو از هم فاصله بدین تا پیستون های پشتشون به داخل کالیپر رانده بشن و روغن داخلشون به مخزن ریخته بشه…..

منتهی با چی و چجوری ؟؟؟

با یه دو سو…….و یه دو سویی که نوکش اولا تمیز باشه که سطح لنت ها رو کثیف نکنه دو ما نوکش سالم باشه و تیز هم باشه نه پخ باشه که به سختی وارد فضای بین لنت ها بشه و نه هم شکستگی و کجی داشته باشه که به سطح لنت اسیب فیزیکی بزنه…….

خیلی ساده لبه دو سو رو اهرم کنید و لنت ها رو از هم فاصله بدین و البته یه راه بهترش هم اینه که وقتی لبه دو سو رو وارد فضای بین لنت ها کردین کمی دو سو رو بچرخونید و با هحرکت چرخشی لنت ها رو از هم فاصله بدین که با این حالت چرخشی احتمال اسیب رسوندن به سطح لنت و ایجاد خراشیدگی و ترک انداختن سطح لنت کمتر میشه فقط در خاطر داشته باشین کلا خیلی نرم و آهسته و روان این حرکت رو انجام بدین ….بدون اینکه بخایین زور اضافی یا خشونت بکار ببرین چون در غیر این صورت لنت هاتون رو خراب خواهید کرد…..!!!

با چهار سو و الن های شماره کوچیک و چمی دونم چوب کبریت و این ها نه…….

البته لا لنتی های پلاستیکی برای این کار خیلی خوب اند ولی…یه بدی دارن…

نمی شه باهاشون مقدار عقب راندن لنت ها رو به خوبی تنظیم کرد و یهو به مقدار زیادی لنت ها رو از هم فاصله می دن….

اگر هم تو کوه بودین و خواستین با سویچ ماشینتون این کار رو بکنید از دید من اشکال فنی نداره فقط قبلش حساب کنید ببینید توانایی دارین تا خونه رکاب بزنید و سوییچ زاپاس رو بیارین یا نه……!!!!

و نکته دیگه اینه که برای رسیدن به اندازه مطلوب احتمال داره لازم باشه چندین بار بین این دو حالت برین و بیایین یعنی تا قلق این کار بیاد دستتون لازم خواهد شد که در هر بار انجام دادن این تنظیم یه چند باری هم مرحله اول رو انجام بدین هم مرحله دوم رو ……چون عموما اگر بار های اولتون باشه در هر مرحله یه نمه زیاده روی خواهید کرد و موقع پر کردن بیش از حد روغن رو پر و موقع خالی کردن هم بیش از حد خالی خواهید کرد ولی نگران نباشد با چند بار انجام دادن هر دو مرحله بلاخره به نقطه مطلوب خودتون خواهید رسید……

و مهمترین نکته هم اینکه………قبل از اینکه دست به اچار شین تا ترمزاتون رو تنظیم کنین دو دیقه گوش به من بدین…….حواستون باشه اصلا شاید لازم به این کار ها نباشه…….
از حدود های ۲۰۰۶ به این ور Avid یه تنظیم جدید رو به ترمز هاش اضافه کرد که بدون اینکه این همه عملیت رو انجام بدین با پیچوندن یه پیچ این کار ها رو انجام بدین……..!!!!!

که Avid بهش می گه Contact point و تو مدل های مختلف اشکال مختلفی داره….

تو Code های ماقبل ۲۰۱۰

و تو تمام مدل های که از مخزن ضمنی استفاده می کنند مثل Elixir و Code های بعد از ۲۰۱۰

تو Juicy Ultimate هم فقط یه پیچ داخلی است که با یه آلن ۲٫۵ mm باید تنظیمش کنید….و این کار رو هم فقط برای این کرده که بگه اگه دوشاختون هم از شرکت خودمون بخرین یعنی Rock Shox می تونید پیچ rebound دوشاخ رو ور دارین بکنید تو ترمز تا تنظیمش کنید…….!!!!

بعد از Avid هم سریعا Shimano برای مقابله به پا خاست و برای عقب نموندن پیچی موسوم به Free Stroke رو اضافه کرد….البته Shimano از سال ۲۰۰۹ به بعد یادش افتاد از این کار ها بکنه.!!

که فقط در مدل های XT –XTR و Saint می تونید این تنظیم رو داشته باشید….

و طبیعتا پشت بند این ها بقیه هم راه افتادن که بگم اره ما هم هستیم….

و Hayes Stroker Prime که تو Hayes نحوه عمل کرد این سیستم با همه شرکت های دیگه فرق داره…و بر خلاف بقیه که عملکرد هیدرولیکی دارند این یکی عملش مکانیکی است ….

ولی اگر ترمزهاتون هیدرولیک نبود یعنی دیسک سیمی و V- Brake بود هم ناراحت نشین در مورد چگونگی تنظیم خلاصی دسته ترمز تو ترمز های سیمی هم بعدا توضیح خواهیم داد……
ولی گذشته از شوخی توصیه می کنم حتما ترمزاتون رو عوض کنید و اگر واقعا به کوهستان سواری در مسیر های کوهستانی می پردازین یه دست دیسک روغنی بخرین چون الانه دیگه با هزینه اندک هم میشه مدل های پایین ولی کارا یی رو تهیه کرد…..

دیگه گذشت اون زمون که تو کل تهران چهار نفر ترمز هیدرولیک داشتند و هر وقت دوچرخشون رو می آوردند تو اجتماعاتمون و دورشون جمع می شدیم و دهامون وا می موند که آآآآآآ این چجوریه؟؟؟ سیمش کو پس……
یعنی الان این تو سیمش روغنه ؟؟؟؟