چگونه شهاب سنگ را بشناسیم

اینم یه مطلب خیلی توپ و كاملتر در مورد شناسایی شهاب سنگ

آیا تا بحال این سوال برای شما پیش آمده که : چگونه یك شهاب سنگ را شناسایی كنیم؟

شماری از ویژگی های شهاب سنگ ، چنانچه بررسی دقیقی بر آن ها انجام شود، می توانند راه گشای بازشناخت سنگ های آسمانی از سنگ های معمولی زمینی باشند.
این ویژگی ها به طور جداگانه در زیر توضیح داده خواهند شد.
به طور عادی تركیبی از برخی از این ویژگی ها در سنگ های آسمانی هست كه اجازه ی شناسایی بی ابهام آن ها را به ما می دهد.

نگاره ی زیرین یك سنگ آسمانی را كه در زمین فرو رفته است، نشان می دهد.

شش ویژگی سنگ های آسمانی

• حضور فلز آهن
• چگالی
• ویژگی مغناطیسی
• حضور جرم پیروكسین
• پوسته ی گداخته
• ریگماگلیپت ها

فلز در شهاب سنگ

بیشتر سنگ های آسمانی دست كم مقداری فلز آهن دارند (در واقع آلیاژی از آهن و نیكل). شما می توانید درخشش فلز را در سطوح شكسته ی آن ها ببینید. سنگ های آسمانی به طور كامل همواره مقداری فلز دارند و بسته به مقدار فلز آن ها در سه گروه دسته بندی می شوند:

سنگ های آسمانی فلزی، كه 100 درصد از فلز ساخته شده اند؛
سنگ های آسمانی فلز – سنگ، كه دارای 50 درصد فلز و 50 درصد سنگ هستند؛
سنگ های آسمانی سنگی، كه دارای رگه های فلزی كوچكی هستند.

نگاره ی زیرین چگونگی پراكندگی فلز در یك شهاب سنگ معمولی (از گونه ی Chondrite )را نشان می دهد. Abbott

چگالی شهاب سنگ

بسیاری از سنگ های آسمانی، به ویژه شهاب سنگ های فلزی، بسیار سنگین تر و چگال تر از سنگ های زمینی هستند. چگالی فلز آهن در حدود 8 گرم بر سانتی متر مكعب است، چنانكه بیشتر سنگ های آسمانی دارای چگالی بالاتر از 3.3 گرم بر سانتی متر مكعب هستند.
چگالی شمار كمی از سنگ های زمینی ، البته به جز سنگ های معدن فلزی، بالاتر از این است، كه آن ها هم به طور نوعی اكسید آهن (مانند سنگ آهن مغناطیسی و یا هماتیت) هستند.

ویژگی مغناطیسی شهاب سنگ

بیشتر سنگ های آسمانی دارای مقداری آلیاژ آهن – نیكل هستند و به آسانی یك آهنربا را به سوی خود می كشند. شما می توانید به آسانی این و با یك آهن ربا این ویژگی را آزمایش كنید.

یك آهنربا بی گمان به سنگ های آسمانی خواهد چسبید به شرط آن كه دست كم دارای مقداری فلز باشند. برخی از شهاب سنگ ها مانند گونه ی سنگی آن ها تنها دارای مقدار كمی فلز هستند با این وجود یك آهن ربای آویخته با ریسمان را به سوی خود می كشند.
شهاب سنگ نشان داده شده در نگاره ی زیرین فلزی است.

جرم پیروكسین (گونه ای ماده ی معدنی) در شهاب سنگ ها

بیشتر سنگ های آسمانی معمولی كه به زمین برخورد می كنند Chondrite نام دارند.
آنان شهاب سنگ های “سنگی” هستند و گلوله هایی كوچك و سنگی را كه “جرم پیروكسین” نامیده می شوند دارند.

قطر آن گلوله ها در حدود 1 میلی متر است.
نگاره ی زیرین سطح برش خورده ای از Chondrite را نشان می دهد. Allende

پوسته ی گداخته در سنگ های آسمانی :

هنگامی كه یك سنگ آسمانی از جو زمین می گذرد یك لایه ی بسیار نازك بر روی سطح بیرونی آن گداخته (ذوب) می شود. این لایه ی نازك “پوسته ی گداخته” نامیده می شود. آن اغلب سیاه و همانند پوسته ی تخم مرغ است (مانند تصویر زیرین از سنگ آسمانی Camel Donga ). پوسته ی گداخته همچنین می تواند به رنگ خرمایی روی سنگ های آسمانی رخ بنماید؛ كه چرایی آن را باید در وضعیت آب و هوایی پس از فرو افتادن آن ها یافت.

ریگماگلیپت ها

گهگاه هنگامی كه یك سنگ آسمانی از جو زمین می گذرد فرم ریگماگلیپت ها را در سطح خود می گیرد. این ها به مانند اثر انگشت شست شما روی خمیر بازی هستند.
این همیشه آسان نیست كه یك شهاب سنگ را با به كار بردن ویژگی های نامبرده در بالا بشناسید، چرا كه برخی از آن ویژگی ها با سنگ های زمینی و مواد ساخت بشر دارای اشتراك هستند.
بگذارید نگاهی به مورد هایی كه سردرگمی می تواند رخ دهد بیاندازیم.
در زیر موشكافی دو نمونه از فلز آهن ( Fe ) را داریم. آن یكی كه دارای نقطه های اوج نیكل ( Ni ) است یك سنگ آسمانی است و دیگری كه نیكل ندارد یك سنگ زمینی معمولی است!!

فلز

فعالیت آدمیان در چند صد سال گذشته، به طور ناخواسته اشیای بی مصرفی از آهن ناب (خالص) ایجاد كرده است. روشن است كه اشتباه گرفتن این اشیا با شهاب سنگ ها دور از انتظار نیست.
اشیایی همچون گلوله های تراش خورده ی آهنی، اغلب دارای یك ظاهر كروی صافند و شاید گمان شود كه شهاب سنگ هستند. توده های تفاله ی آهن به دست آمده از فرایند های گدازگری (ذوب كاری) نیز می توانند همانندی هایی با سنگ های آسمانی داشته باشند؛ پس هشیاری درباره ی آن ها نیز بایسته است.
ناهمسانی بنیادین میان آهن ابزار های ساخت آدمی و شهابسنگ های فلزی، در “حضور نیكل” است. فلز آهن در همه ی شهابسنگ ها دربردارنده ی دست كم مقدار كمی نیكل است، در حالی اشیای فلزی ساخت بشر در حالت كلی نیكل ندارند. افزون بر این، ساختار درونی شهابسنگ های آهنی یگانه و بی مانند است و ناهمسان با همه ی گونه های آلیاژ فلزی ساخت بشر.
موشكافی های ویژه و تكنیك های آماده سازی دقیقی برای آزمایش ساختار و آرایش درونی یك شهابسنگ مشكوك نیاز هست. به هر روی، پاسخ چنین آزمایش هایی به طور كامل قطعی هستند.

چگالی

همان گونه كه پیش از این گفته شد به طور كلی شهاب سنگ ها چگال تر و سنگین تر از سنگ های زمینی هستند. به هر روی، توده یا تكه آهن های ساخت بشر به طور كلی از گونه های اكسید آهن معدنی، آهن مغناطیسی و هماتیت هستند. گونه های دیگر مواد ساخت بشر نیز می توانند تا اندازه ای چگال باشند، به ویژه گونه های تفاله و فرآورده های فرعی فرآیند های صنعتی. این گونه مواد نیز می توانند با سنگ های آسمانی اشتباه گرفته شوند.

مغناطیس

مواد طبیعی و یا ساخت بشر كه دارای ویژگی مغناطیسی هستند نیز می توانند به آسانی با شهاب سنگ ها اشتباه گرفته شوند. نمونه های معدنی آهن كه به طور معمول با سنگ های آسمانی اشتباه می شوند مگنتیت (آهن مغناطیسی) و هماتیت هستند. هر دوی این مواد معدنی می توانند به عنوان جرم های بزرگ با سطوح صاف و وزنی سنگین تر از سنگ های معمولی رخ بنمایانند. مگنتیت به طور ویژه ای بسیار مغناطیسی است (كه نامشان نیز نشان از آن دارد)، و هماتیت هم كمابیش مغناطیسی است.

ولی خوشبختانه …
هر دوی این مواد معدنی می توانند به كمك یك ویژگی شناخته شده كه “رگه” نامیده می شود بسیار ممتاز از مواد شهاب سنگی باشند. شما می توانید “رگه” را به آسانی بیازمایید. اگر شما یك كاشی سرامیك معمولی (مانند كاشی آشپزخانه) را در دست بگیرید، می بینید كه یك روی آن را یك سطح لغزنده ی لعابی صاف پوشانده است. روی دیگر كاشی كه هنگام كارگذاری به دیوار می چسبد دارای سطحی ناصاف و كدر است.
نمونه ای را كه گمان می كنید شهاب سنگ است در دست بگیرید و با شدت آن را به روی ناصاف و بی لعاب بكشید. اگر این كار یك رگه ی خاكستری تیره بر جای گذاشت، نزدیك به یقین می توان گفت كه نمونه یك شهاب سنگ است و اگر یك رگه ی سرخ یا خرمایی برجای نهاد نزدیك به یقین آن نمونه هماتیت است. گفتنی است كه یك شهاب سنگ، تا زمانی كه در معرض دگرگونی های آب و هوایی نباشد، رگه ای بر جای نمی گذارد.

پوسته ی گداخته

یكی از معمول ترین مورد های رخ دادن اشتباه در بازشناخت سنگ های آسمانی “پوسته ی گداخته” است. اغلب، شهاب سنگی را كه به تازگی فرو افتاده است لایه ای سیاه رنگ، نازك و درخشان می پوشاند. بسیاری از سنگ های زمینی كه ده ها هزار سال است بر روی پوسته ی زمین پراكنده شده اند می توانند یك لایه ی رنگی نازك بر سطح خود داشته باشند. به هر روی، در این مورد پوسته به عنوان یك پی آمد از فرآیندهای آب و هوایی (مانند بر هم كنش با آب باران) فرم می گیرد كه قشر فرسایش یافته (هوا زده) نامیده می شود.
سنگ های آتش زنه ی بازالتی (سیاه سنگی) كه پی آمدی از گدازه های آتشفشانی هستند دارای قشر فرسایش یافته ی سیاه رنگی هستند كه به آسانی با “پوسته ی گداخته” اشتباه گرفته می شوند.

برخی از انگاره های نادرست

بسیاری از مردم باور دارند كه شهاب سنگ ها نمایی گداخته و آب شده دارند، و شاید یك نمای كف مانند یا جوشان. به هر روی، این انگاره درست نیست. بخش بیرونی یك سنگ آسمانی، “پوسته ی گداخته”، به طور كلی یكی از این دو گونه است:

به طور كامل صاف به همراه بی نظمی های سطحی كوچك؛
دارای ویژگی ریگماگلیپت ها هستند (كه پیش تر درباره ی آن سخن گفتیم).

بیشتر شهاب سنگ ها هنگامی كه به زمین برخورد می كنند به طور كامل سرد هستند.
به هر روی، بسیاری از سنگ های آذرین زمینی دارای سوراخ ها و گودال هایی در درونشان هستند. چنین گودال هایی به وسیله ی حباب های گاز در خمیر مواد معدنی ( ماگما ) هنگام فشانده شدن و تركیدن ایجاد شده اند. اگر شما چنین سنگی را یافتید كه چنین گودال هایی داشت به احتمال قوی یك سنگ زمینی است.

تشخیص شهاب سنگ با توجه به خطوط جریان :

به توجه به اینکه سطوح شهاب سنگ ها موقع رسیدن به زمین ذوب می شوند،

یکسری الگوهای ریز روی آنها تشکیل می شود که به خطوط جریان معروف هستند.

اندازه ضخمت این خطوط معمولا اندازه رشته های مو می باشند

و یکی از جذابترین ساختار ها بر روی سطوع شهاب سنگ ها به شمار می روند.

همچنین این خطوط اغلب بر روی سطح شهاب سنگهای آهنی تشکیل می شود.