نکته های ایمنی در جوشکاری

رعایت نکات ایمنی و تخصصی ایمنی، خود یکی دیگر از مشکلات عظیم جوشکاری است، بطوریکه فرضاً انفجار یک کپسول مانند یک بمب می تواند جان صدها نفر را به خطر اندازد، در حالیکه مثلاً در کارگاه تراش و ریخته گری، خطرها تا این حد بالا نیستند و کوچکترین بوی گاز ناشی از عدم اتصالات صحیح و اصولی، ممکن است جان عده ای را به خطر اندازد.

 

به طور كلی علت بروز مشكلات و حوادث در حين جوشكاری به دو دليل عمده است:

1. عدم آشنايی و دانش شخص به نكات ايمنی و بهداشتی

2. سهل انگاری و بی توجهی به نكات ايمنی

 

ايمنی عمومی در جوشکاری

 

 

• حفاظت از چشم ها

جوشکاری ها و افراد مرتبط با فعالیت های جوشکاری باید از ماسک های خاص استفاده کنند که برای تامین حداکثر حفاظت از چشم و ایجاد دید مناسب برای جوشکاری بسیار مفیدند.

 

تاکنون همگان فکر می کردند که اگر اشعه های مریی تا حدی که شدت آن ها برای چشم راحت باشد کم باشد میزان اشعه های ماورای بنفش و مادون قرمز نیز به همین سبب کم می شود و معمولا از ماسک های آبی و قرمز برای کاهش شدت نور تا مقدار سازگار با کار قابل انجام استفاده می شد چنین روشی شاید مفید و شاید هم چندان موثر نباشد زیرا بعضی از شیشه ها به شدت اشعه های مریی را از خود عبور می دهند.

 

روش های علمی برای تست عینک های محافظ وجود دارد که این تست ها طبق استاندارد های لنزها با نمره های مختلف اجرا و سبب ارایه یک فرمول شیشه ای درست می شوند که کیفیت حفاظت کامل و موثر از چشم وجود دارد نمره های پیشنهادی برای انواع لنز جهت فعالیت های مختلف جوشکاری در جدول 1 آمده است.

 

نکاتی درباره حفاظت از چشم ها:

– اگر بعد از اتمام جوشکاری و برداشتن عینک هایتان احساس می کنید که نقاط سفیدی در جلوی چشمانتان است این علامت ها نیاز به شما به عینک هایی با شیشه تیره تر است.

 

– اگر هنگام استفاده از عینک قادر نیستید که شعله طبیعی را از شعله اکسی اتیلن کربن تشخیص دهید به این معنی است که شیشه عینک های رنگی شما بیش از حد تیره اند.

 

– اگر هنگام استفاده از عینک قادر به دیدن حوضچه مذاب جوش نیستید بهتر است از شیشه عینکی با رنگ روشن تر استفاده کنید.

 

– در انتخاب شیشه عینک توجه به شهرت و اعتبار سازنده و تخصص او در حوزه جوشکاری بسیار حائز اهمیت است.

 

– برای محافظت از جوشکاران مجاور در برابر جرقه یا برق ناشی از برشکاری از حفاظ یا توری های مخصوص استفاده می کنند.

 

– شیشه محافظی که عرق نمی کند به لحاظ شیمیایی یک شیشه فرآوری شده است که سبب می شود شیشه عینک عرق نکند ضمن اینکه حداکثر دید را نیز فراهم می کند برای تمیز کردن این شیشه ها می توان از یک پارچه نرم استفاده کرد.

 

– عینک ها طرح ها و انواع مختلف دارند شیشه عینک یا لنزهای پلاستیکی یا شیشه ای هر دو قابل استفاده اند و خود لنزها نیز می تواند روشن یا رنگی باشند اغلب عینک ها دارای شیشه های گرد یا مستطیلی هستند ماسک ها نیز بزای حفاظت از صورت جوشکار در برابر جرقه های معلق و مواد دیگر بسیار مفیدند و در جوشکاری و برشکاری قوسی بسیار مورد استفاده قرار می گیرند ماسک ها به صورت پلاستیکی روشن یا در رنگ های مختلف در دسترس هستند و از ضخامت مختلف برخوردارند.

 

نکته: ماسک ها در برابر ضربه و پاشیدن مذاب حفاظت محدود ایجاد می کنند ماسک های کلاهی کلاه ایمنی و سر افرازهای دیگری نیز برای جوشکاران و برشکاران طراحی شدند تا از سر در برابر ضربه ی دمش های جدی محافظت کنند. این کلاه ها طرح ها و اندازه های مختلف دارند و از جنس فایبر گلاس یا ورق فلزی هستند.

 

• ماسک های تنفسی:

تامین تهویه صحیح برای فعالیت های جوشکاری و برشکاری بسیار اهمیت دارند. بخار های تولید شده در هنگام جوشکاری و برشکاری می توانند برای سلامت جوشکاری مضر باشد  شماری از این بخارها تولید شده در هنگام کار روی سرب و کادمیم می تواند سمی باشد این شرایط در هنگان لحیم جوش لحیم کاری سخت و لحیم کاری نرم نیز پیش می آید.

 

منابع دیگر بخارهای خطرناک تولید شده در فرآیندهای مختلف جوشکاری برشکاری و اتصال کاری شامل انتی موان بیسموت کروم کبالت است.

 

در ایستگاه های جوشکاری دایمی اندازه مساحت کار بسیار مهم است ازدحام در محل کار سبب کاهش کار آمدی سیستم تهویه می شود خود سیستم های تهویه باید طوری طراحی شوند که سطح بخارهای سمی و آلاینده های دیگر را در حداکثر مقدار مجاز یا زیر آن حفظ کنند استفاده از وسایل کمک تنفسی انفرادی نیز گاهی در موقع نامناسب بودن تهویه محل ضرورت دارد.

 

• لباس محافظ:

سازندگان وسایل جوشکاری و تلامین کنندگان انواع لباس های محافظ را برای جوشکاری تولید می کنند که از آن جمله می توان به ژاکت های چرمی، آستر ها با پیش بند قابل جدا کردن ، کمربند و پیراهن دارای بست مناسب در کمر و نوارهای چرمی قابل تنظیم در بالا ی بازو اشاره کرد.

 

لباس ها باید به اندازه کافی ضخیم باشند تا امکان نفوذ اشعه های خطرناک ناشی از قوس حداقل شود یا به صفر برسد اشعه های قوس، نور نامرئی و مرئی بسیار قوی تولید می کنند که می توانند چشم و پوست را بسوزانند این اشعه را نمی توان دید اما وجود دارد این اشعه ها پوست را به سرعت می سوزانند و سوختگی شبیه به آفتاب سوختگی را به وجود می آورد.

 

سر آستین ها باید کاملا بسته شود تا جرقه و ذرات مذاب وارد آن نشود بدین منظور استفاده از باندهای کشی یا بند سر دستکش ها پیشنهاد می شود.

 

از کفش های چرمی ساق بلند کفش کار یا پوتین استفاده کنید کفش های تنیس پا افزار مناسبی نیستند.

 

نكات ايمنی خاص

 

 

· جوشكاری با گاز

در جوشكاری با گاز از يک گاز قابل احتراق كه معمولا استيلن است و گاز اكسيژن به عنوان كمک سوخت استفاده می شود. گاز استيلن يا توسط مولد توليد گاز توليد و يا به صورت كپسول ها پر شده در دسترس است كه در هر مورد بايد نكات ايمنی خاص آن را رعايت كرد.

 

·نكات ايمنی در مورد مولد توليد گاز

* بايد به طرز كار مولد آشنايی كامل داشته و سپس از آن استفاده كرد.

 

* در اين مولدها از سنگ كاربيد برای توليد گاز استيلن استفاده می شود كه بايد نكات ايمنی زير را در نگه داری و استفاده از آن رعايت كرد:

 

• چون رطوبت باعث ايجاد واكنش و آزاد شدن گاز استيلن از سنگ كاربيد می شود و بايد شبكه هايی حاوی سنگ كاربيد در محل خشک و عاری از رطوبت نگه داشته شود.

• موقع باز كردن درب بشكه های كاربيد بايد دقت كرد چون هميشه مقداری گاز در داخل شبكه جمع شده ودر صورت بی احتياطی ممكن است گاز موجود مشتعل و انفجاری رخ دهد.

 

• برای نگهداری بهتر سنگ كاربيد می توان آن را در نفت سفيد غوطه ور كرد تا از تركيب آن با رطوبت جلوگيری شود.

 

• مقدار سنگ كاربيد استفاده شده بايد با توجه به مشخصات مولد تعيين شود. استفاده ی بيش از حد از سنگ كا ربيد ممكن است باعث توليد بيش از حد گاز و در نتيجه افزايش فشار داخل مولد و انفجار آن شود.

 

* مقدار آب داخل مولد نيز بايد درحد استاندارد باشد.
• مولد استيلن بايد به دور از يخ زدگی قرار داشته باشد.

 

• قبل از كار و استفاده از مولد از سالم بودن مولد و بخصوص سالم بودن سوپاپ اطمينان مطمئن شويد.

 

• در موقع شارژ مجدد مولد بايد كليه دريچه ها بسته و سپس عمل شارژ صورت گيرد.

 

• در پايان بايد تمامی نكات ايمنی كه توسط كارخانه سازنده ارائه می شود رعايت شود مثلا ميزان فشار حد اكثر داخل مولد نبايد از حد تعيين شده آن تجاوز كند.

 

· نكات ايمنی در مورد كپسول های استيلن

 

 

• كپسول استيلن بايد در حالت ايستاده در محلی كه تهويه كاملا” صورت می گيرد قرار گيرد.
• كپسول ها بايد به طور ثابت در محل مناسب بسته شود.

• از استفاده كپسول استيلن به صورت خوابيده بپرهيزيد چون در اين صورت استيلن موجود به مشعل منتقل شده و سبب ايجاد حوادث بعدی می شود.

• هرگز از لوله های مسی برای انتقال گاز استيلن استفاده نكنيد.
• چنانچه در اثر برودت شير فلكه يخ بزند بايد از آب گرم نه آب جوش جهت رفع اين مشكل استفاده شود.

· نكات ايمنی در مورد كپسول اكسيژن

• كپسول اكسيژن همانند كپسول استيلن بايد در محل مناسب به طور قائم مهار شود.

 

• كپسول اكسيژن بايد از آلودگی به مواد روغنی و چرب مصون بماند چون اكسيژن ميل تركيبی شديد به روغن داشته و در صورت تماس امكان انفجار وجود دارد.

 

· نكات ايمنی در جابجايی و محل كپسول ها

• كپسول ها بايد در محلي انبار شود كه دارای تهويه مناسب بوده و از تاثيرات عوامل جوی و نور مستقيم خورشيد به دور باشد.

 

• كپسول ها بايد به دور از مواد سوختني و وسايل حرارت زا مثل كوره، بخاری، ديگ بخار و … قرار داشته باشد.

 

• كپسول  و مولد استيلن و بشكه هاي كاربيد بايد دور از جرقه و شعله جوشكاری، برشكاری و … قرار  داشته باشد.

 

• در حمل كپسول ها دقت شود.چنانچه د راثر بي احتياطي به شير فلكه كپسول آسيب برسد خروج شديد گاز سبب می شود كه كپسول همانند جت عمل كرده و خطرات زيادی را به وجود آورد.

 

• هرگز كپسول ها را نبايد با كشيدن، چرخاندن، سردادن يا غلط دادن جا به جا كرد چون علاوه بر احتمال سقوط آن امكان ايجاد جرقه و در نتيجه انفجار وجود دارد.

 

• برای حركت دادن كپسول ها مي توان با احتياط با چرخاندن كپسول حول سيلندر اين كار را انجام داد يا با استفاده از چرخ های مخصوص كه دارای زنجير های نگه دارنده هستند براي انتقال استفاده كرد.

 

• هيچ گاه از كپسول ها به عنوان غلطک استفاده نكنيد.

 

· نكات ايمنی در مورد سيستم انتقال (شيلنگ ها، بست ها و …)

 

 

• همه لوله ها و واسطه های مربوط كه گاز را از سيستم مركزی به ايستگاه مصرفی منتقل می كند بايد حداقل فشاری 150PSI را تحمل كند.

 

• لوله اكسيژن بايد عاری از روغن باشد. لوله های استيلن نبايد مسی يا آلياژ مس باشد چون مس با استيلن تركيب شده و توليد استيلد مس می كند كه بسيار فعال بوده و امكان انفجار آن وجود دارد.

 

• اتصال شيلنگ ها روی مشعل يا دستگاه تقليل فشار يا دستگاه های ديگر بايد به كمک بست های قابل تنظيم كاملا” مطمئن صورت گيرد و هرگز نبايد از مفتول های فلزی جهت محكم كردن شيلنگ ها استفاده كرد چون باعث بريدگی و نشت گاز خواهد شد.

 

• بعد از تغييرات يا تعويضات بايد آزمايش اوليه براي مطمئن شدن از عدم نشت گاز صورت گيرد. چون نشت گاز علاوه بر اتلاف بيهوده انرژی امكان ايجاد انفجار و حوادث جبران ناپذير را به همراه دارد.

 

برای آزمايش نشت می توان شيرهای سوزنی را روی مشعل باز كرده و شعله را با فشار مناسب تنظيم و سپس با ماليدن آب و صابون روی اتصالات وجود يا عدم وجود نفوذ گاز را به بيرون تشخيص داد.

 

تذكر: هرگز نبايد از شعله جهت آزمايش نشت استفاده كرد.

 

• قبل از كار بايد از سالم بودن شير ها و اتصالات مطمئن شويد.

• شيلنگ ها بايد به دور از جرقه و ذرات مذاب جوشكاری و برشكاری باشد.

 

· ساير موارد ايمنی

• برای روشن كردن مشعل از فندک مخصوص استفاده شود. كوشش برای روشن كردن مشعل از فلز گداخته كار صحيحی نمی باشد.

• گاز استيلن تقريبا” سمي بوده و تنفس آن باعث ايجاد سر درد و مشكلات تنفسی می شود پس در كار كردن با آن بايد بسيار دقت كرد.

• در موقع كار بر روی ورق های گالوانيزه يا رنگ شده حتی برای مدت زمان كوتاهی از ماسک های تنفسی استفاده شود.

• دريچه ها و فلكه های گاز اكسيژن و استيلن نبايد از حد معين بيشتر باز شود.

 

ایمنی در جوشكاري با برق

 

 

 

در جوشكاری برق (مثل قوس الكتريكی و مقاومتی) به علت تنوع وسيع كه از نظر قدرت عمليات، بر حسب ميزان آمپر و ولتاژ آنها ممكن است نياز به رعايت اصول ايمنی متفاوتی می باشد در زير به نكات مهم ايمنی در اين دستگاه ها توضيح داده می شود.

 

• نصب و بر قراری ماشين آلات جوشكاری بايد با رعايت استانداردهای مربوط در نصب تجهيزات و تاسيسات برقی باشد.

• محل ماشين جوشكاری بايد به نحوی باشد كه دسترسی به سوئیچ قطع و وصل آن در لحظه ی بحرانی به سهولت امكان پذير باشد.

 

• ماشين جوشكاری بايد كاملا” اتصال زمين شده باشد.

• تعميرات دستگاه های جوش را نبايد به هيچ وجه قبل از قطع جريان برق انجام داد.

 

• كليد تغيير قطب را هرگز نبايد هنگام روشن بودن ماشين تغيير داد زيرا در اين صورت باعث ايجاد حوادثی مثل سوختن سوئچ می گردد.

 

• تمام اتصالات بايد به گونه اي اجرا شود كه محفوظ باشند در شكل زير نحوی صحيح اتصالات ديده می شود.

 

• در اتصالات نبايد لقی وجود داشته باشد زيرا لقي در اتصالات سبب ايجاد جرقه و گرم شدن سيم ها و حوادث بعدی می شود.

 

• كابل های اتصال در دستگاه جوش از نوع افشان و دارای عايق محافظ می باشد و در هنگام اتصال بايد دقت شود كه رشته های سيم بريده نشده باشد زيرا آزاد بودن تعداد زيادی از رشته ها سبب جرقه زدن و گرم شدن و حوادث بعدی می شود.

 

• از كابل ها نبايد بار اضافي كشيد زيرا كار كردن با آمپر بالاتر از ظرفيت كابل باعث گرم شدن و حوادث بعدی می شود.

 

• اتصال ضعيف كابل ها و معيوب بودن عايق كابل ممكن است سبب ايجاد قوس ناخواسته بين كابل و فلز متصل به اتصال در مدار جوش مي شود.

 

• از خيس كردن زمين, لباس و يا كار كردن با دست يا دستكش خيس خوداري كنيد چون احتمال برق گرفتگی و شک الكتريكی زياد است.

 

• همان طور كه قبلا” اشاره شد قوس الكتريكی به چشم و پوست صدمه می زند علاوه بر اينكه خود جوشكار بايد از ماسک و پوش های مخصوص خود را از عواقب اين خطرات حفظ كند بايد مواظب باشد كه افراد اطراف نيز از عواقب اين خطرات محفوظ باشند.

 

• دمای جوشكاری با برق خيلی بالا بوده (5000 درجه سانتيگراد) بنابراين اشيای روی ميز جوشكاری ممكن است داغ باشند پس بايد در لمس كردن آنها احتياط كرد و برای جا به جا كردن قطعات بايد از انبرهای مخصوص استفاده كرد.

 

• در كار با دستگاه های جوش مقاومتی نبايد به صرف اينكه قوسی وجود ندارد از محافظت چشم و صورت سهل انگاری كرد در اين موارد بهتر است از عينک و ماسک شفاف استفاده كرد.

 

• در انواع جوشكاری كه همراه با فشار و له كردن است نظير (جوشكاری مقاومتی و نقطه ای) بايد شبكه و توری محافظتی اطراف فک های دستگاه وجود داشته باشد.

 

جوشكاری ظروف و مخازن

 

 

 

در مورد جوشكاری ظروف و مخازن بايد نكات زير را رعايت كرد.

• جوشكاری بشكه، مخازن نبايد انجام شود مگر اينكه ابتدا آنها را از موادی كه مشتعل شده و يا توليد بخارات و گازهای مشتعل و منفجر شونده می كنند تميز كرد. از اين مواد می توان مواد نفتی، اسيدها و موادی كه در اثر افزايش درجه حرارت با فلز مخزن واكنش نشان داده و توليد گاز هيدروژن مي كنند نام برد.

 

• پس از تخليه مخازن بايد داخل آن كاملا” شستشو داده شود. البته پر كردن مخازن از گاز بی اثر كه امكان اشتعال را از بين می برد روشی است كه در آن نياز به شستشوی مخزن نيست. برای كم كردن مصرف گاز در اين روش می توان قسمت اعظم مخزن را از آب پر كرد و فقط آن قسمت كه در حوالی منطقه جوشكاری قرار دارد با گاز خنثی پوشانده شود.

 

ایمنی در جوشکاری قوسی

 

 

 

توصیه های ایمنی مهم برای فرآیندهای برشکاری و جوشکاری قوسی عبارت اند از:

1. محل کار و کف آن تمیز و عاری از ته مانده الکترودها و قراضه فلزات باشد. نباید ابزارها به صورت نامنظم در آن پراکنده شده باشد.

 

2. همواره در جایی که به خوبی تهویه شده است جوشکاری یا برشکاری کنید این بهترین روش برای حفاظت از افراد در برابر دود ها و بخارهای سمی است اگر تهویه ضعیف است باید از وسایل تنفسی مناسب استفاده کنید.

 

3. مطمئن شوید که اتصالات سیمی سفت است و سیم ها داغ نمی شود و در معرض گرما نیستند.

 

4. هرگز با چشم غیر مسلح به قوس الکترودی نگاه نکنید زیرا این قوس اشعه های مضری را از خود ساطع می کند عینک های دارای لنز ها یا شیشه ها ی مناسب و لباس صحیح برای حفاظت فرد در برابر اشعه ها و نیز جرقه فلزات داغ و… بسیار مفیدند.

 

5. می توان با کنترل درست وسایل جوشکاری قوسی مانع برق گرفتگی شد . دستگاه جوش قوس را باید همواره درست به زمین وصل کرد محل کار باید خشک باشد و تمامی عایق ها در صورت نیاز تعویض شوند.

 

6. هرگز با دستکش یا کفش های خیس جوشکاری نکنید.

7. هرگز از انبر جوشکاری با فک های معیوب استفاده نکنید.

 

8. هرگز انبر جوشکاری را روی میز یا در تماس سطوح فلزی متصل به زمین قرار ندهید انبر جوشکاری یا الکترود گیر باید روی پایه ای که به همین منظور تعبیه شده است قرار گیرد.

 

9. هرگز در اتاقک های بسته یا در اتاقک هایی که حاوی مواد قابل احتراق هستند جوشکاری نکنید.

 

10. هرگز نگذارید دستگاه جوش شما در یک محل کثیف باشد.

 

11. تنها در محل کارهای خشک و تمیز دستگاه جوش کاری قوسی و وسایل خود را راه بیاندازید.

 

12. تا حد امکان از دستگاه  جوش قوسی خود در برابر شرایط آب و هوا یی محافظت کنید.

 

13. همیشه دستگاه جوش را طبق کد برق ملی کشور خود و قوانین محلی نصب کنید و از اتصال به زمین ان مطمئن شوید.

 

14. از ترمینال های صحیح در دستگاه جوش ها برای اتصال به برق شهری استفاده کنید.

15. هرگز بدون داشتن مهارت کافی سیم کشی دستگاه جوش را دستکاری نکنید.